Ramadan: De heilige vastenmaand van de moslims

Door Zahra | In minder dan een maand tijd begint voor moslims weer de heilige vastenmaand Ramadan. Een maand van bewustwording en bezinning. In dit artikel vertel ik graag meer over wat de maand Ramadan inhoudt, de belangen van het vasten tijdens deze maand en wat de rituelen daarvan zijn.

De vastenmaand Ramadan en wat het inhoudt
De drie monotheïstische religies kennen allemaal een vastenperiode. Joden vasten op de dag van Yom Kippur, christenen vasten een periode van veertig dagen rond Pasen, en moslims vasten gedurende de islamitische maand Ramadan.

In de heilige Koran staat over het vasten in de maand Ramadan:
‘O jullie die geloven! Het vasten is jullie verplicht, zoals het ook verplicht was voor degenen die vóór jullie waren, hopelijk zullen jullie Allah vrezen’. – Qs 2:183

De vastenmaand Ramadan is één van de vijf zuilen waarop de islamitische religie is gestoeld. Deze vijf zuilen zijn: De Shahada (de geloofsbelijdenis, d.w.z. het geloof dat er geen god is dan Allah, en dat Mohammed (vrede zij met hem) Zijn boodschapper is), de Salaat (het gebed), de Zakaat (het geven van rituele aalmoezen/armenbelasting), de Ramadan (het vasten tijdens de heilige vastenmaand Ramadan), en de Hajj (de bedevaart naar Mekka, op z’n minst één keer in jouw leven, voor degenen van wie de gezondheid en de financiële situatie het toelaat). Samen vormen deze zuilen het fundament van de islamitische leer.

De maand Ramadan is bovendien de negende maand van de islamitische maankalender. Alle moslims die daartoe in staat zijn dienen vanaf de puberteit mee te vasten tijdens deze maand. De vastenperiode is gedurende de maand Ramadan (en daarbuiten, wanneer men het vasten inhaalt of ervoor kiest vrijwillig te vasten) elke dag van zonsopgang tot zonsondergang. Moslims dienen zich gedurende deze vastenperiode te onthouden van eten, alle vormen van drinken (waaronder water) en hun fysieke verlangens.

Een bijzonder aspect van de maand Ramadan is dat het ook wel bekend staat als de maand van de Koran. Dit is omdat het de maand is waarin de Koran voor het eerst aan de profeet Mohamed (vrede zij met hem) geopenbaard werd door de aartsengel Jibril (Gabriel).

De belangen van het vasten tijdens de maand Ramadan
De geboden en verboden waarnaar een moslim dient te leven worden volledig bepaald door de Wil van de Almachtige, de Schepper van de hemelen en de aarde. Moslims volgen deze geboden en verboden op omdat Allah dit Wil en daarvoor is er geen andere reden nodig, behalve dat zij zeggen ‘wij horen en wij gehoorzamen’ (Qs 24:51). Maar dit neemt natuurlijk niet weg dat moslims zich in deze geboden en verboden kunnen verdiepen op een betrouwbare manier, met gebruikmaking van de Koran, de Sunnah (de overleveringen van de Profeet (vrede zij met hem)) en de kennis en uiteenzettingen van de betrouwbare geleerden, om zo meer diepgang en inzichten te verkrijgen.

De vastenmaand is voor moslims een tijd van bezinning en bewustwording en het brengt vele voordelen met zich mee. Deze belangen zijn in ieder geval in drie delen op te splitsen. Het vasten is goed voor de band die men ervaart met de Schepper, de verbinding die men ervaart met de (moslim)gemeenschap en de band die men cultiveert met het eigen lichaam en de eigen ziel.

Band met de Schepper
Het vasten stimuleert spirituele groei en dient als herinnering aan de zwakte en behoefte van de mens. Het herinnert moslims eraan hoe afhankelijk zij zijn van Allah voor de voorziening in basisbehoeften. Dat komt de verbinding die moslims voelen met Allah uiteindelijk ten goede.

Band met de medemens
Vasten zorgt bovendien voor verbroedering. Het gevoel van honger wat men in deze periode ervaart zorgt ervoor dat er een verbinding ontstaat tussen arm en rijk. De rijken kunnen dan ervaren hoe het voelt om honger te leiden en kunnen zich inbeelden hoe het zou zijn als zij niet in staat zouden zijn om eten voor zichzelf te kopen. Een basisbehoefte die velen helaas moeten ontberen. Dit kan dan een gevoel van saamhorigheid en verantwoordelijkheid cultiveren die de (moslim)gemeenschap ten goede kan komen door een stijging in de bereidwilligheid om uit te geven in liefdadigheid bij degenen die daartoe in staat zijn.

Band met lichaam en geest
Tot slot, het is bewezen dat buitensporig eten veel ziektes in de hand werkt. Door gedurende de maand Ramadan te vasten maken moslims zich de gewoonte eigen om hun eetgewoonten te beheersen en in banen te leiden. De honger die men ervaart door het vasten geeft de geest bovendien de gelegenheid het fysieke te ontstijgen en traint daarmee de wilskracht van de vastende.

Wat zijn de rituelen van het vasten tijdens de maand Ramadan?
De (rand)voorwaarden van het vasten zijn hierboven al uiteengezet. Die randvoorwaarden vormen de kader waarbinnen het vasten geschiedt. Daarnaast is de manier waarop het vasten wordt verbroken en hoe er invulling wordt gegeven aan de vastenperiode wat flexibeler. Wel zijn er de nodige richtlijnen vanuit de overleveringen van de Profeet (vrede zij met hem), in wiens voetsporen elke moslim dient te proberen te treden.

Voor en tijdens het vasten
Moslims wordt sterk aangeraden om iets te nuttigen voor Suhoor (de periode vlak voor zonsopgang waarna de tijd van het vasten ingaat). Wanneer zij aan het vasten zijn dienen moslims meer dan normaal af te zien van vechten en schelden, ook als zij worden uitgelokt, en dienen zij met vriendelijkheid te reageren: “ik ben aan het vasten.”

Bij het verbreken van het vasten
Het wordt de moslims aangeraden om te ‘haasten’ met het verbreken van het vasten, een smeekbede op te zeggen en een verse dadel te consumeren om het vasten mee te verbreken. Wanneer men geen verse dadel heeft, dan dient men het vasten te verbreken met een gedroogde dadel. Wanneer er helemaal geen dadels beschikbaar zijn, dan dient men het vasten te verbreken met water.

Gedurende de algehele maand Ramadan
Naast het in het algemeen vermeerderen van de goede daden, zoals het geven in liefdadigheid en het bestuderen van de Koran, wordt het de moslim ook aangeraden om tijdens het vasten veelvuldig smeekbedes te verrichten. Hier heeft de Profeet (vrede zij met hem) over gezegd: ‘Er zijn er drie van wie de smeekbede niet ontzegd worden. De rechtvaardige heerser, een vastende persoon tot hij zijn vasten verbreekt en de smeekbede van degene die onrecht is aangedaan’.

Wanneer moslims hun intenties zuiveren en zich proberen te houden aan de richtlijnen van de Ramadan, dan kunnen zij zich verschillende nobele eigenschappen eigen maken die ze mee kunnen dragen tot ver na de Ramadan periode, in leiding en dankbaarheid.

Zahra is gastblogger bij www.islamitische-boekhandel.nl en runt zelf de mama lifestyle blog www.trustlikethebirds.com gecombineerd met haar instagram.